W dniu 16 sierpnia na zakończenie biegu organizowanego przez Nasielsk Baszta Team z okazji „100 rocznicy Bitwy nad Wkrą i Bitwy o Nasielsk” zostanie przekazany władzom miasta obraz generała Aleksandra Osińskiego, który otrzymał order Virtuti Militari za zdobycie Nasielska.
Ale jest jeszcze jedna ważna postać, która widnienie wśród objętych patronatem wspomnianego biegu. To ppłk Jan Kowalewski. Wybitny, choć ciągle mało doceniany i pozostający w cieniu wielkich dowódców, polski oficer. W sposób szczęśliwy, bo zastępując na dyżurze swojego kolegę w roku 1919 złamał rosyjskie szyfry.
Informacje przekazywane przez Kowalewskiego miały decydujący wpływ na decyzje polskiego dowództwa i pomogły odnieść liczne zwycięstwa, w tym tej nad rzeką Wkra i bitwie o Nasielsk. Ruchy wojsk, ich liczebność, dostawy i braki amunicji dzięki przejętym informacjom były cenne dla polskiego dowództwa.
W najgorętszym okresie latem 1920 r. polski radiowywiad przejmował średnio 400 – 500 szyfrów miesięcznie. Jeden z takich szyfrów dotyczący położenia wojsk i ataku wojsk polskich z dnia 16 sierpnia z godziny 13 załączamy. „(…) Pozostałe dywizje na południe, wzdłuż linii kolejowej do Nasielska. Nieprzyjaciel kontynuuje natarcie na całym froncie”.
Płk Kowalewski za swoje dokonania w 1920 r. został odznaczony krzyżem Virtuti Militari V klasy. Decyzją Senatu RP rok 2020 jest rokiem Jana Kowalewskiego.
Źródło: Muzeum II wojny światowej: https://wbh.wp.mil.pl/pl/pages/zdigitalizowane-teczki-polskiego-radiowywiadu-wojskowego-z-1920-roku-wpisanego-na-swiatowa-liste-unesco-pamiec-swiata-2020-06-17-kaf5/
Stowarzyszenie Aktywny i Czysty Nasielsk
